Hoe bereid jij je voor?

De kerndoelen zijn bijna allemaal af, houdt het jou bezig?
Op het Cobbenhagenlyceum Waldorfstroom bereiden we ons actief voor op de nieuwe kerndoelen. We hebben een werkgroep ingericht met de coördinatoren voor de basisvaardigheden taal, rekenen, burgerschap en digitale vaardigheden. Deze werkgroep is bezig om de basisvaardigheden te versterken en ontwikkeld lesvormen die passen bij onze vrijeschoolaanpak. We hebben de nieuwe kerndoelen naast ons leerplan gelegd en gekeken wat we al doen en wat we nog moeten aanvullen. Daardoor hebben we nu een goed overzicht van wat er moet gebeuren.

Kun je een voorbeeld geven van hoe je al met de vernieuwde kerndoelen bezig bent?
We merken dat veel van ons onderwijs al aansluit bij de nieuwe kerndoelen. Leerlingen ontdekken poëzie door zelf te schrijven en te reciteren, en oefenen negatieve getallen via buitenspellen. Burgerschap krijgt vorm in praktijklessen op een biologisch-dynamische boerderij en in de ouderenzorg. Digitale vaardigheden worden in meerdere vakken geïntegreerd. In onze vrijeschoolaanpak bieden we basisvaardigheden in samenhang aan binnen periodes rond één thema. Zo verbinden we bij de periode ‘ontdekkingsreizen’ in de eerste klas geschiedenis, taal, rekenen en burgerschap met elkaar. Leerlingen leren nieuwe woorden, berekenen afstanden en bespreken de gevolgen van kolonisatie. Kortom: onbewust doen we al heel veel van wat in de vernieuwde kerndoelen staat.

Welke kansen en/of welke uitdagingen zie je?
Onze uitdaging ligt in het vinden van de balans: de nieuwe doelen concreet en meetbaar maken, terwijl we trouw blijven aan onze pedagogische visie waarin samenhang, beleving en ontwikkeling centraal staan. Iedereen die in een werkgroep zit, weet hoe ons onderwijs al wel of nog niet strookt met de nieuwe kerndoelen. Voor de rest van het team is dat nog niet altijd het geval, we moeten hen daarin nog meenemen. In de vaksecties, vergaderingen en tijdens een deel van de studiedag bekijken we met zijn allen wat er precies in welk jaar behandeld wordt. Op die manier kunnen we een onderwijsprogramma maken en dat ook vastleggen. Zo bouwen we samen aan toekomstgericht onderwijs dat menselijk, betekenisvol en eigentijds is én in beweging blijft.

Marijke Vermeer-Lingers is onderwijskundige en vestigingsdirecteur a.i. bij 2College Waldorfstroom in Tilburg.

De kerndoelen zijn bijna allemaal af, houdt het jou bezig? Waarom wel, waarom niet?
“Zeker, we zijn hier al langer actief mee bezig. Marieke dacht als kwaliteitscoördinator al vroeg mee met de kerndoelen binnen het kerndoelenteam Rekenen en Wiskunde. In het afgelopen jaar hebben Corine en Marieke samen met collega’s meegedaan aan de beproevingsfase voor Nederlands, Burgerschap en Digitale Geletterdheid. We willen als school op de hoogte zijn van de ontwikkelingen en de informatie vroeg binnenhalen. Ook al zijn de doelen nog niet 100% definitief, je kunt als school al wel je richting bepalen. Kaders stellen, een visie formuleren en collega’s meenemen en opleiden. Inmiddels weten al onze collega’s dat de nieuwe kerndoelen eraan komen."

Kun je een voorbeeld geven hoe je al met de vernieuwde kerndoelen bezig bent?
“Op school werken we al langer vanuit de gedachte dat taal geen losstaand vak is, maar verweven zit in alle vakgebieden. We gebruiken rijke teksten gekoppeld aan wereldoriëntatie, bieden begrijpend lezen niet als apart vak aan en breiden woordenschat uit via veel voorlezen in plaats van losse woordjes oefenen. De beproevingsfasen gaven ons de bevestiging dat de weg die wij als school zijn ingeslagen, past bij de nieuwe doelen. Uiteindelijk willen we meer samenhang vinden tussen taal en andere vakken. Dat is onze stip op de horizon.”

Welke kansen en/of welke uitdagingen zie je?
“We oriënteren ons nu op een nieuwe taalmethode, maar wellicht gaan methodes een minder grote rol spelen. We gaan op het SLO-congres in november naar de workshop over taal. Daar hopen we meer handreikingen te krijgen die ons het lef geven om vanuit de leerlijnen goed en doordacht onderwijs te kunnen bieden. De grootste uitdaging is: hoe nemen we het hele team mee? Hoe zorgen we dat alle leerkrachten dezelfde taal spreken en hetzelfde aanbieden? Dit doen we stapsgewijs, met ervaren taalcoördinatoren, rekencoördinatoren, coördinatoren digitale geletterdheid en coördinatoren voor thematisch werken. Door kennis te delen, creëren we draagvlak.”

Corine Mulling is directeur van CDS De Zevensprong, Marieke van Ravenhorst is werkzaam als kwaliteitscoördinator

De kerndoelen zijn bijna allemaal af, houdt het jou bezig? Waarom wel, waarom niet?
“Ja, het houdt ons bezig en we zien dit vooral als iets positiefs. De nieuwe kerndoelen zorgen voor ontschotting; voorheen sloten de kerndoelen, examenprogramma’s en referentieprogramma’s niet altijd op elkaar aan, maar nu vormt het meer één geheel. Dat maakt het overzichtelijker. Omdat we voor een groot deel zonder methodes werken, geven de kerndoelen richting en structuur. Ze helpen ons om ons onderwijs inhoudelijk samenhangend te maken en te zorgen dat leerlingen gedurende hun hele schooltijd dezelfde lijn volgen. Tegelijkertijd willen we niet uit het oog verliezen dat onderwijs meer is dan alleen kerndoelen. We hechten veel waarde aan een holistische aanpak en aan de vrijheid om ons onderwijs vorm te geven. Wij gebruiken de kerndoelen dus om een curriculum te bouwen dat past bij onze identiteit en visie."

Kun je een voorbeeld geven hoe je al met de vernieuwde kerndoelen bezig bent?
“De nieuwe kerndoelen vormen de basis rond onze werkgroepen basisvaardigheden. Deze werkgroepen richten zich sinds het voorjaar van 2025 op het versterken van taal, rekenen, burgerschap, digitale geletterdheid en differentiatie. Denk aan nieuwe lesvormen, heldere taalstrategieën, aandacht voor rekenvaardigheid in verschillende vakken en bewust omgaan met digitale middelen. We volgen de nieuwe kerndoelen en kiezen werkvormen die passen bij onze visie en pedagogiek.De vakgroep Nederlands is daarnaast bezig met het herzien van het curriculum. Dat doen ze volledig op basis van de nieuwe kerndoelen, zodat er een doorlopende leerlijn ontstaat van de onderbouw tot het eindexamen. De kerndoelen komen daarbij terug in de vakwerkplannen en het PTA, zodat alles goed verbonden is en er geen losse eindjes ontstaan.”

Welke kansen en/of welke uitdagingen zie je?
“We doen al veel, maar we kunnen nog duidelijker maken wat de kerndoelen precies betekenen voor elke vakgroep. Ik ben blij dat de sectie Nederlands hier al mee aan de slag is, maar het zou mooi zijn als andere secties dit ook gaan oppakken. Belangrijk is dat het niet alleen bij de leraren bekend is, maar dat ook de leerlingen weten waar ze naartoe werken. Zo krijgen zij beter inzicht in hun eigen leerproces en voelen ze zich meer eigenaar van hun ontwikkeling. Op dit gebied liggen nog veel kansen: als leerlingen weten waarom ze bepaalde dingen doen, nemen ze meer verantwoordelijkheid en zien ze duidelijker wat hun doelen zijn.”

Mariëtte Zuijdgeest is rector op het Geert Groote College Amsterdam.

De kerndoelen zijn bijna allemaal af, houdt het jou bezig? Waarom wel, waarom niet?
“Ja, dit houdt ons zeker bezig!" Toen we de concept kerndoelen lazen, dachten we: oh fijn, dat is precies wat wij nu nodig hebben. Wij maakten toen namelijk net de overstap naar thematisch onderwijs. Een spannende stap, maar de kerndoelen gaven ons de bevestiging dat we de goede weg waren ingeslagen. De doelen zijn namelijk veel meer gericht op samenhangend onderwijs, waarbij je thema’s op natuurlijke wijze aan verschillende vakken koppelt. Voor onze volledig inclusieve school, inclusief speciaal- en basisonderwijs, is dit bijzonder waardevol: leerlingen verbinden actief kennis, leggen verbanden en ervaren de stof als betekenisvol. "Voor ons als leerkrachten betekent thematisch werken meesterschap: de kerndoelen geven duidelijkheid en houvast, maar ook ruimte om ons eigen onderwijs vorm te geven."

Kun je een voorbeeld geven hoe je al met de vernieuwde kerndoelen bezig bent?
“Een concreet voorbeeld: in groep 7/8 staat het thema Afrika centraal. Alle vakken zijn aan dat thema gekoppeld: het gaat over maatschappelijk verantwoord ondernemen (burgerschap), we lezen teksten over droogte (leesvaardigheid) en ontdekken opkomende Afrikaanse kunstenaars, zingen en lezen gedichten (kunst). Daarnaast bestuderen we de fauna en klimaatzones (biologie) en bekijken we een Engelse documentaire (Engels). "Zo werken we binnen alle groepen en ontstaat er een doorlopende leerlijn van kleuter tot groep 8, waarin alle vakken samenkomen en leerlingen actief kennis met elkaar verbinden.”

Welke kansen en/of welke uitdagingen zie je?
“We gaan de komende tijd digitale geletterdheid integreren in ons onderwijs. Zo willen we bij spelling meteen zien hoe je leestekens, zoals trema’s, in Word typt en hoe je een kladversie maakt en opslaat. Tegelijkertijd gaan we de definitieve concept kerndoelen er weer bijpakken om te bepalen of we inhoudelijk nog aanpassingen moeten doen bij leergebieden zoals Mens en Natuur. Er is dus nog werk te doen, maar we zijn tevreden met onze voortgang. Ouders geven aan het verschil te merken en vinden het onderwijs waardevol. Ze horen hun kinderen thuis vol enthousiasme vertellen over wat ze leren op school door het thematisch werken. Dat is mooi om terug te krijgen. Ook de leerresultaten zijn sterk verbeterd, zeker op het gebied van begrijpend lezen. Ons advies voor andere scholen is dan ook: begin stap voor stap, kies één kerndoel of een paar thema’s per jaar en ervaar hoe samenhangend werken zowel in het speciaal als in het regulier onderwijs plezier én resultaat oplevert.”

Marjolein Vrauwdeunt is thematisch coördinator en leerkracht bij Het Anker. Jeanette Brinksma is directeur van Brede School Het Anker en OBS Piet de Springer. Het Anker biedt regulier basisonderwijs, speciaal (basis)onderwijs, onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen (Explora) en nieuwkomers (de Taalklas).