Hoe gaan scholen om met de ontwikkeling van het onderwijsprogramma en welke factoren spelen daarin een rol? Die vraag staat centraal in het onderzoek dat SLO en DUO Onderwijsonderzoek samen uitvoerden. "Scholen zijn heel betrokken bij hun onderwijsprogramma" zegt Annette van Noorel, onderwijskundige bij SLO. "Mooi om te zien dat het curriculum leeft."
Annette: “Met dit onderzoek willen we meer zicht krijgen op wat scholen doen met het curriculum – het vormgeven van hun onderwijsprogramma en waar zij tegenaan lopen. Waarom gaan sommige scholen wel aan de slag met onderwijsvernieuwing en anderen niet? Wat zijn de beweegredenen en welke rol speelt beleid daarbij? Daarnaast onderzoeken we of scholen het curriculum schoolbreed ontwikkelen of dat leraren of vaksecties keuzes voornamelijk zelf maken.
Curriculum staat op de kaart
Scholen zijn veel bezig met onderwijsontwikkeling: minstens 80% past hun programma actief aan. Deze betrokkenheid is vaak ingegeven door schoolambities en kwaliteitsvraagstukken (zie figuur 1/hoe actief zijn de scholen). Een breed palet van aanpassingen wordt genoemd: denk aan meer werken vanuit doelen, anders omgaan met toetsen of het zoeken naar manieren om de motivatie van leerlingen te verhogen. Landelijke beleidsontwikkelingen spelen hierbij ook een belangrijke rol, zoals de aandacht voor basisvaardigheden.
Figuur 1: Percentage respondenten dat aangeeft dat de voorgelegde reden een grote rol speelt in het bepalen van beleid voor het onderwijsprogramma.
Gedeelde visie en samenwerking als succesfactoren
We zien dat bekende helpende factoren, zoals het hebben van een heldere visie, een gezamenlijk doel én betrokkenheid van het team herkend worden. Deze factoren zijn vaak goed aanwezig op de scholen, in het primair onderwijs net iets vaker dan in het voortgezet onderwijs. (zie figuur 2).
Er zijn ook redenen om geen aanpassingen te doen aan het curriculum. Gebrek aan tijd, personeel en andere prioriteiten worden het meest genoemd.
Figuur 2: Percentage respondenten dat aan geeft dat de voorgelegde helpende factor goed aanwezig is op hun school.
Behoefte aan praktische handvatten
Het onderzoek heeft ons beeld over wat er op scholen gebeurt aangescherpt. Scholen zoeken naar manieren om hun programma’s aan te passen aan veranderende (vakinhoudelijke) inzichten, leermiddelen of onderwijsbehoeften van hun leerlingen. Ze hebben behoefte aan praktische tools en inspirerende voorbeelden. SLO hééft veel dingen daarvoor in huis. Denk aan de leerlijnen bij de kerndoelen. Wij gebruiken de uitkomsten van dit onderzoek om onze producten, publicaties en tools nog beter te laten aansluiten op wat scholen nodig hebben.
Focus in curriculumontwikkeling
Uit ervaring en onderzoek weten we dat een betekenisvol en logisch onderwijsprogramma het beste ontwikkeld wordt door het hele team. Samen nadenken over belangrijke keuzes in het onderwijsprogramma zorgt voor een gedeelde koers en duidelijke prioriteiten. In de onderzoeksresultaten zien we dat een deel van de scholen die ambitie heeft.”
